Deel deze interventie:

Delen:

Real Time Medication Montoring met SMS herinneringen op maat

Deel deze interventie:

Delen:

Onderzoeker(s):

Marcia Vervloet

Swipe tabbladen

Contactgegevens en meer informatie

Vanuit welke organisatie(s) is de interventie opgezet?
Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
Type organisatie:
onderzoeksinstituut
Contactperso(o)n(en):
Marcia Vervloet
Telefoonnummer:
0302729713
E-mailadres:
m.vervloet@nivel.nl
Hoe was de ontwikkeling van de interventie gefinancierd?

Met subsidie van Stichting Achmea Gezondheidszorg (SAG)

Zijn één (of meer) wetenschappelijke publicatie(s) beschikbaar?
Ja

Vervloet M, van Dijk L, de Bakker DH, Souverein PC, Santen-Reestman J, van Vlijmen B, van Aarle MC, van der Hoek LS, Bouvy ML.  Short- and long-term effects of real-time medication monitoring with short message service (SMS) reminders for missed doses on the refill adherence of people with Type 2 diabetes: evidence from a randomized controlled trial. Diabet Med. 2014 Jul;31(7):821-8. doi: 10.1111/dme.12439. Epub 2014 Apr 11.

 

Vervloet M, van Dijk L, Santen-Reestman J, van Vlijmen B, van Wingerden P, Bouvy ML, de Bakker DH. SMS reminders improve adherence to oral medication in type 2 diabetes patients who are real time electronically monitored. Int J Med Inform. 2012 Sep;81(9):594-604. doi: 10.1016/j.ijmedinf.2012.05.005. Epub 2012 May 30.

 

Vervloet M, van Dijk L, Santen-Reestman J, van Vlijmen B, Bouvy ML, de Bakker DH. Improving medication adherence in diabetes type 2 patients through Real Time Medication Monitoring: a randomised controlled trial to evaluate the effect of monitoring patients’ medication use combined with short message service (SMS) reminders. BMC Health Serv Res. 2011 Jan 10;11:5. doi: 10.1186/1472-6963-11-5.

Beschrijving van de interventie

Wat is de naam van de interventie?

Real Time Medication Montoring met SMS herinneringen op maat

In welke setting is de interventie getest?

Nulde lijn (bijv. mantelzorgers)

Eerste lijn
Openbare apotheek - aantal: 40

Tweede/derde lijn:

Poliklinische apotheek - aantal: 123
Op wie richt de interventie zich (doelgroep)?
Patiënten

Bij welke deelnemers is de interventie getest?

Aandoening(en):

Diabetes type 2 

Geneesmiddel(en):

Orale diabetesmedicatie (ATC: A10B)

Toedieningsvorm(en):

Tabletten (oraal)

Type medicatie (preventief, symptomatisch, …):

Chronische medicatie

Op welke fase(s) van het geneesmiddelgebruik richt de interventie zich?
Het gebruiken van de medicatie zoals is overeengekomen met de arts
Wie biedt de interventie aan de doelgroep aan (wie voert de interventie uit)?
Zorgverlener

, namelijk: 

Apotheekteam
Korte beschrijving van de interventie

De interventie bestaat uit 3 onderdelen, waarvan de eerste twee de kernelementen zijn:

(1) Real Time Medication Monitoring (RTMM) medicijndoosje waarmee in real-time medicatie inname momenten (openingen van het doosje) geregistreerd worden op een centrale server;

(2) SMS die verstuurd wordt als de patiënt dreigt zijn medicatie vergeten in te nemen;

(3) website waarop het innameoverzicht te zien is per maand na inloggen (toegankelijk voor zowel de patiënt als de zorgverlener (na toestemming van patiënt))

Hoe vaak en hoe lang wordt de interventie gegeven (intensiteit en doorlooptijd)?

Gedurende 6 maanden gebruikten patiënten het RTMM-medicijndoosje en ontvingen zij SMS herinneringen voor vergeten inname momenten.

Benodigdheden voor implementatie

Middelen
Is training nodig om de interventie te kunnen aanbieden/uitvoeren?
Nee
Wat is de tijdsbesteding voor de zorgverleners, patiënten of andere betrokken bij de interventie?

Zorgverlener:

uitgeven van het RTMM-medicijndoosje incl. informatie over dit doosje, samen met patiënt instellen van tijdsperiodes waarbinnen de patiënt de medicatie inneemt.

Patiënt:

in ontvangst nemen van RTMM-medicijndoosje in de apotheek en met apotheker / assistent de tijdsperiodes waarbinnen de patiënt de medicatie zal innemen instellen.

Andere betrokkenen:

n.v.t.
Welke extra middelen zijn nodig bij het inzetten van de interventie?

Financieel (euro’s per patiënt /jaar):

Abonnement a 30 euro (peildatum 2009)

Arbeid (uren per patiënt/jaar):

Materialen:

Wordt de interventie vergoed?
Nee
Welke (informatie)materialen zijn er over de interventie te verkrijgen?
Website voor meer informatie, Handleiding voor inzetten interventie, Informatiefolder voor patiënten en/of zorgverleners, Vragenlijsten, Algoritmen/software, bijv. om deelnemers te selecteren

Geen materialen beschikbaar

  • Website voor meer materialen:
www.sensemedic.nl
  • Handleiding voor inzetten interventie:
  • Informatiefolder voor patiënten en/of zorgverleners:
  • Algoritmen/software, bijv. om deelnemers te selecteren
  • Andere materialen, namelijk:
Benodigde aanpassingen interventie of huidige zorg
Is de interventie reeds gebruikt buiten de onderzoeksomgeving?
Ja

Waar (setting):

Epilepsiecentrum SEIN Ambulant (mensen met kanker)

Bij wie (patiëntengroep):

Patiënten met epilepsie Patiënten met kanker

Door wie (contactgegevens):

Zie de website van Sensemedic voor meer informatie

Waarom niet:

Sluit de interventie aan op de reguliere zorg (inpasbaarheid in dagelijkse praktijk)?
Ja, deels
Geleerde lessen / tips van de interventie ontwikkelaar
Wat verliep in de uitvoering boven/naar verwachting goed?

Patiënten waren over het algemeen enthousiast over de studie, en zagen de meerwaarde ervan in, wat ook bleek uit het feit dat veel patiënten de 6 maanden volmaakten. Er waren weinig technische problemen.

Wat kan een volgende keer beter worden gedaan?

De werving van patiënten lag in handen van de apotheek. Ondanks het grote aantal apotheken verliep de werving moeilijk. Er waren grote verschillen tussen apotheken in enthousiasme en moeite die men deed om patiënten te werven. We zagen dat in apotheken waarvan de apothekersassistent enthousiast was en zelf ook de meerwaarde inzag van de interventie, er beduidend meer patiënten geïncludeerd werden. Dus hoe de interventie wordt aangeboden (uitstraling van de zorgverlener), is een belangrijk aspect.

Onderzoek naar effectiviteit van de interventie

Design
Wat was het ontwerp van het onderzoek?
Randomized controlled trial
Wanneer was de studieperiode?

Start inclusie:

07/01/2008

Eind inclusie:

05/01/2009

Einde follow-up:

11/01/2010
Populatie
Achtergrondkenmerken

Gemiddelde leeftijd:

Interventiegroep 1 (SMS): 54,9 (SD: 6,6), interventiegroep 2 (monitoring): 54,6 (SD: 6,9), controlegroep: 55,4 (SD: 7,8)

Geslacht:

interventiegroep 1 (SMS): 55,4% man, interventiegroep 2 (monitoring): 54,2% man, controlegroep: 50,9% man

Opleidingsniveau:

interventiegroep 1 (SMS): geen/laag 30,4%, middelbaar 32,1%, hoog 19,6%; interventiegroep 2 (monitoring): geen/laag 35,4%, middelbaar 20,8%, hoog 25,0%; controlegroep: geen/laag 45,6%, middelbaar 35,1%, hoog 15,8%;

Etniciteit:

interventiegroep 1 (SMS): Nederlandse achtergrond 51,8%, (niet-)Westerse achtergrond 32,2%; interventiegroep 2 (monitoring): Nederlandse achtergrond 54,2%, (niet-)Westerse achtergrond 29,2%; controlegroep: Nederlandse achtergrond 68,4%, (niet-)Westerse achtergrond 31,6%

Comorbiditeit:

interventiegroep 1 (SMS): aanwezigheid comorbiditeit bij 96,4%, interventiegroep 2 (monitoring): aanwezigheid comorbiditeit bij 91,7%, controlegroep: aanwezigheid comorbiditeit bij 93,0%

Andere kenmerken:

Wat zijn gehanteerde in-/exclusiecriteria bij het selecteren van deelnemers voor de interventie?

Inclusie:

1) minstens 1 jaar gebruik van orale diabetesmedicatie; 2) indien gecombineerd met orale medicatie: gebruik van insuline voor minstens een half jaar; 3) refill adherence van 80% of minder (percentage opgehaalde medicatie in het jaar voorafgaand aan de interventie); 4) tussen 18-65 jaar oud; 5) voor het laatst orale diabetesmedicatie opgehaald in de 2 maanden voor de start van de interventie; 6) Nederlandse taal machtig; 7) gebruik van een mobiele telefoon

Exclusie:

Geen gespecificeerd
Bij hoeveel deelnemers is de interventie uitgetest (zowel interventie als controle groep)?

Interventiegroep 1 (RTMM-medicijndoosje incl. SMS herinneringen): 56 patiënten

Interventiegroep 2 (alleen monitoring met RTMM medicijndoosje): 48 patiënten

Controlegroep: 57 patiënten

Total: 161 patiënten

Hoeveel interventiegroepen zijn er in de studie?
2 of meer
2

Verschillen tussen de groepen:

Interventiegroep 1 ontving het RTMM medicijndoosje met SMS herinneringen op maat en toegang tot een persoonlijke website. Interventiegroep 2 ontving alleen het RTMM medicijndoosje waarmee hun medicatie inname gemonitord werd.

Beschrijving controlegroep:

De mensen in de controlegroep ontvingen de orale diabetesmedicatie van de apotheek, wanneer zij deze in de apotheek kwamen ophalen.

De mensen in de controlegroep ontvingen de orale diabetesmedicatie van de apotheek, wanneer zij deze in de apotheek kwamen ophalen.

Hoeveel deelnemers zijn er uitgevallen en waardoor kwam dit (drop-out)?

Aantal:

Aantal: interventiegroep 1: 11 patiënten; interventiegroep 2: 14 patiënten

Verklaring:

Mogelijke verklaring: 4 personen in interventiegroep 1 gaven en reden op: onregelmatig werkrooster, slechte mobiele verbinding (bij grens NL-DE), gestopt met orale therapie, verloor interesse. 3 personen in interventiegroep 2 gaven en reden op: vertrek naar het buitenland (emigreren), medicijndoosje te onhandig.

Uitkomsten
Welke effectmaten zijn bekeken?
Therapietrouw als primaire uitkomstmaat, Door patiënten gerapporteerde maten (PROM’s, QoL)
  • Therapietrouw als primaire uitkomstmaat
  • Therapietrouw als secundaire uitkomstmaat
Beliefs about medicine (BMQ) Illness perceptions (Brief-IPQ)
Welke methode is gebruikt om therapietrouw te meten?
Vragenlijsten, Afleverdata apotheek, Elektronisch monitoren (bijv. MEMS)
  • Log-/dagboeken
  • Vragenlijsten:
MARS-5
  • Overgebleven capsules/tabletten tellen (“pill count”)
  • Afleverdata apotheek
  • Voorschrijfdata arts
  • Declaratiegegevens zorgverzekeraar
  • Elektronisch monitoren (bijv. MEMS)
  • Biomarkers (bloed, urine)
  • Anders:
Hoe is therapietrouw geoperationaliseerd?

Met behulp van apotheekdata: refill adherence, continu gemeten via de medication possession ratio (MPR)

Met behulp van elektronisch monitoren:

– percentage gemiste doseringen,

– percentage innames binnen bepaalde tijdsperiodes (gestandaardiseerde windows van 1, 2, 3 of 4 uur rond het innamemoment)

– aantal dagen zonder inname

Welk effect op therapietrouw is gevonden per interventiegroep versus de controlegroep?

Na 1 jaar was de therapietrouw (refill adherence) in de SMS groep (interventiegroep 1) significant hoger dan in de controlegroep (79.5% versus 64.5%; p<.001), en significant verbeterd ten opzichte van baseline (+16.3%; p<.001). Gemiddelde therapietrouw in de non-SMS groep (interventiegroep 2) bereikte 73.1% (+7.3%; p<.05), wat niet significant verschilde ten opzichte van de controlegroep (p=.06). Na 2 jaar hield de verbeterde therapietrouw aan in de SMS groep en bleef significant hoger dan de controlegroep (80.4% versus 68.4%; p<.01), in tegenstelling tot de non-SMS groep wiens therapietrouwniveau weer terug zakte naar baseline niveau (65.5%).

Was de interventie effectief in het verbeteren van relevante klinische uitkomsten?
Niet onderzocht

:

Was de interventie kosteneffectief t.o.v. standaard zorg?
Niet onderzocht

:

Hoeveel deelnemers zijn er uitgevallen en waardoor kwam dit (drop-out)?

Aantal:

Aantal: interventiegroep 1: 11 patiënten; interventiegroep 2: 14 patiënten

Verklaring:

Mogelijke verklaring: 4 personen in interventiegroep 1 gaven en reden op: onregelmatig werkrooster, slechte mobiele verbinding (bij grens NL-DE), gestopt met orale therapie, verloor interesse. 3 personen in interventiegroep 2 gaven en reden op: vertrek naar het buitenland (emigreren), medicijndoosje te onhandig.

Input van stakeholders
Heeft er achteraf een procesevaluatie met de deelnemers plaatsgevonden en wat waren de belangrijkste uitkomsten?
Ja, met patiënten

Hoe:

Anders

Namelijk:

via een vragenlijst aan het einde van de interventieperiode

Gerelateerde interventies

ADAPT: ADolescent Adherence Patient Tool

05/12/2024

Ontwikkelaar(s):

dr. Ellen Koster

Adherence Improving self-Management Strategy (AIMS)

05/12/2024

Ontwikkelaar(s):

Marijn de Bruin